Τι πρέπει να γνωρίζουμε:
Πρέπει να μαζεύουμε χόρτα από απομακρυσμένα μέρη, μακριά από αυλάκια αποστράγγισης, παρυφές δρόμων, καλλιεργημένα χωράφια ή βοσκότοπους. Όλα αυτά μπορεί να έχουν μολυνθεί από καυσαέρια, φυτοφάρμακα, λιπάσματα, απορρίμματα ζώων με αποτέλεσμα να υπάρχει κίνδυνος δηλητηρίασης και μόλυνσης με εχινόκοκκο, η οποία είναι και αναπόφευκτη. Επίσης απαραίτητος είναι και ένας στοιχειώδης εξοπλισμός.
Μαζί με ένα κοφτερό μαχαίρι, είναι απαραίτητη και μια σακούλα. Το ιδανικότερο είναι βέβαια η σακούλα αυτή να μην είναι πλαστική. Μια σακούλα από λινάτσα ή βαμβακερό ύφασμα είναι ότι χρειάζεται για να βάλουμε τα χόρτα. Παλιά οι νοικοκυρές φορούσαν μια βαμβακερή ποδιά, όπου έβαζαν τα χόρτα που μάζευαν. Έτσι τα χόρτα αερίζονταν και δεν «άναβαν», μέχρι να φτάσουν στο σπίτι. Η καλύτερη ώρα συλλογής των άγριων χόρτων είναι το πρωί και το απόγευμα κι’ αυτό επειδή τα φυτά παράγουν τα θρεπτικά τους στοιχεία στα υπέργεια τμήματα τους και τα αποθησαυρίζουν στα υπόγεια.
Επίσης δεν είναι ανάγκη να μαζέψουμε όλα τα χόρτα από μια μόνο περιοχή, γιατί μ’ αυτόν τον τρόπο μειώνεται η αποικία που τα φυτά δημιούργησαν. Τα ίδια χόρτα υπάρχουν και δίπλα σε μία άλλη περιοχή. Μπορούμε να συμπληρώσουμε την ποσότητα που χρειαζόμαστε
από κει, χωρίς να δημιουργήσουμε πρόβλημα στην φυτοκοινωνία.Το ίδιο ισχύει και για την ποσότητα των χόρτων που θα μαζέψουμε.Δεν θα πρέπει να είναι υπερβολική, αρκεί να καλύπτει τις άμεσες ανάγκες μας. Σκεφτείτε ότι το καθάρισμα τους απαιτεί χρόνο, θα πρέπει να είναι άμεσο γιατί δεν διατηρούνται για πολύ στο ψυγείο,άβραστα ή βρασμένα. Η κατάψυξη είναι μια λύση, όμως ένα μεγάλο μέρος της θρεπτικής τους αξίας χάνεται.Τα χόρτα που θα διαλέξουμε θα πρέπει να είναι υγιή. Όσα έχουν κιτρινισμένα ή καμένα φύλλα, καλό είναι να αποφεύγονται, μια και δεν είναι πάντα εύκολο να προσδιοριστεί η αιτία της ζημιάς τους.
Μπορεί να είναι από ζιζανιοκτόνα, που είναι δηλητηριώδη.Τα χόρτα δεν ξεριζώνονται, κόβονται με το μαχαίρι μόνο τα φύλλα και τα βλαστάρια τους. Η ρίζα συνήθως δεν τρώγεται, οπότε δεν έχει νόημα να συλλέγεται. Ακόμα κι αν χρειαστεί να συλλεχθεί για φαρμακευτική χρήση, αυτός δεν είναι λόγος να καταστραφεί όλο το φυτό. Πολλά χόρτα έχουν μάτια στο σημείο που χωρίζεται η ρίζα από τον βλαστό ή το ρόδακα των φύλλων και θα ξαναβλαστήσουν, αν χάσουν τα φύλλα τους.
Κόβοντας λοιπόν μόνο τα φύλλα, εξασφαλίζεται η επιβίωση του χόρτου, πολύ πιθανόν και ο πολλαπλασιασμός του.Τέλος, τη σακούλα με τα χόρτα θα πρέπει να τοποθετείται σε σκιερό και δροσερό μέρος, ποτέ στον ήλιο και σε κλειστούς χώρους (πορτμπαγκάζ) γιατί έτσι μπορούν να μαραθούν, σε ελάχιστο χρόνο. Τα χόρτα πρέπει να διατηρούνται σε δροσερό μέρος, χωρίς να διαβρέχονται με νερό. Η υγρασία ευνοεί την ανάπτυξη μικροοργανισμών, με αποτέλεσμα να σαπίσουν.
1.2 Επίδειξη συλλογής άγριων εδώδιμων χόρτων
Πως μαζεύουμε άγρια χόρτα και μάλιστα αυτά που πολλαπλασιάζονται και με ριζώματα; Διαλέγουμε το μέρος που θα μαζέψουμε άγρια χόρτα ώστε να μην είναι κοντά σε δρόμους, σε καλλιεργημένα χωράφια, σε βιομηχανικές περιοχές κ.λπ. Γενικά προτιμούμε μέρη με λίγο έως πολύ υψόμετρο και με έδαφος σχετικά πετρώδες, (είναι πιο νόστιμα). Καλύτερη ώρα είναι μετά από βροχή, όπου τα χόρτα είναι πιο τρυφερά και επίσης προτιμούμε απόγευμα, ώστε να προλάβετε να πάρετε και τα θρεπτικά τους στοιχεία που παρήγαγαν εκείνη τη μέρα, πριν αποθηκευτούν στις ρίζες του φυτού. Αν είναι μετά τη συλλογή τους να τα μεταφέρουμε γρήγορα σπίτι, μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε και μια καθαρή πλαστική σακούλα, αλλιώς προτιμούμε μια βαμβακερή (για να μην «ανάψουν» τα χόρτα). Έχουμε μαζί μας ένα κοφτερό μαχαίρι σαν αυτό που βλέπετε στις φωτογραφίες.
Ποτέ δεν μαζεύομε ένα χόρτο αν δεν είμαστε σίγουροι ότι τρώγεται. Αν έχουμε και την παραμικρή αμφιβολία το αφήνουμε.Στη φύση υπάρχουν παρά πολλά χόρτα που είναι επικίνδυνα και δηλητηριώδη.
Επειδή τα χόρτα ενός είδους εμφανίζονται συνήθως κατά αποικίες μαζεμένα δηλαδή ποτέ δεν τα κόβουμε όλα (δεν τα εξολοθρεύουμε δηλ.).
Αφήνουμε κάποια και πάμε παρακάτω να βρούμε άλλα.
Δεν μαζεύουμε περισσότερα από όσα χρειαζόμαστε.
Τα χόρτα δεν τα ξεριζώνουμε ποτέ.
Αφού βρούμε ένα ωραίο και υγιές χόρτο
(φωτο 1), πλησιάζουμε με το μαχαίρι υπό γωνία και το μπήγουμε κάτω από τη κέντρο του χόρτου που είναι η κεντρική του ρίζα. (φωτο 2)
φωτο 1
φωτο 2
Το φέρνουμε ακόμη περισσότερο παράλληλα με το έδαφος και κόβουμε οριζόντια ακριβώς κάτω από την επιφάνεια του εδάφους οριζόντια τη ρίζα του και αμέσως μετά ανασηκώνουμε με το μαχαίρι το κομμένο χόρτο,(φωτο 3) το γυρίζουμε ανάποδα και το αφήνουμε να πέσει στο έδαφος (φωτο 4).
φωτο 3
φωτο 4
Κάνουμε μια πρώτη καθαριότητα στο χόρτο, διώχνοντας τα διάφορα ξένα χορταράκια ή σώματα που βγήκαν μαζί με το χόρτο καθώς και τα χώματα, με το χέρι τινάζοντας το ελαφρά. (φωτο 5)
φωτο 5
Μετά κόβουμε ένα μέρος της ρίζας και καθαρίζουμε όλα τα κίτρινα φύλλα από το χόρτο. Αυτό που θα μείνει είναι έτοιμο να πλυθεί καλά και να πέσει στο βρασμένο νερό μιας κατσαρόλας με πολύ νερό. (φωτο 6)
φωτο 6
Υ.Γ.
Η επίδειξη έγινε με το διάσημο αγριοράδικο ‐ ο βασιλιάς των αγριόχορτων – που πέραν της εξαιρετικής νοστιμιάς που έχει κάνει και ένα ωραιότατο ραδικόζουμο που μπορείτε να το πιείτε με λίγο λεμόνι και αν θέλετε και λίγο λάδι.Το αγριοράδικο ξεχωρίζει εύκολα, πέραν του χαρακτηριστικού σχήματος των φύλλων, αλλά και της συστροφής που κάνει το φυτό όταν το κόψουμε (στη Λακωνία γι’ αυτό το λόγο τα λένε και καβουράκια). (φωτο 7)
φωτο 7
2.1 Προϋποθέσεις αγοράς των άγριων χόρτων
Πρέπει να διαλέγουμε τα τρυφερά ‘’ζωντανά’’ χόρτα, με το υγιές φύλλωμα, για λόγους της δικής μας ασφάλειας. Δεν πρέπει να αγοράζουμε μεγαλύτερη ποσότητα από αυτήν που έχουμε την δυνατότητα να καθαρίσουμε, να πλύνουμε, να μαγειρέψουμε και να φάμε.Όταν πηγαίνουμε σπίτι πρέπει να βγάζουμε τα χόρτα από την πλαστική σακούλα που τα έβαλε ο πωλητής, και να τα βάζουμε σε ένα δίσκο, πάνω στον πάγκο της κουζίνας.Το καθάρισμα γίνεται αυθημερόν.
3 Καθάρισμα και πλύσιμο των άγριων χόρτων
Τα χόρτα που μαζεύουμε ή αγοράζουμε θέλουν καθάρισμα. Καταρχήν, θα πρέπει να ξεχωρίσουμε τα διάφορα ξένα σώματα και χορταράκια που δεν τρώγονται. Μετά αφαιρούμε τα κιτρινισμένα ή άρρωστα φύλλα και βλαστάρια τους. Οι ρίζες τους είναι σκληρές για να βραστούν μαζί με τα τρυφερά βλαστάρια, οπότε θα κοπούν κι’ αυτές. Το ιδανικό είναι να φάμε τα χόρτα την ίδια ημέρα που θα τα μαζέψουμε, πολύ δε περισσότερο αν τα έχουμε αγοράσει. Τις περισσότερες φορές αυτό δεν είναι δυνατό, και οι λόγοι είναι διάφοροι. Θα χρειαστεί λοιπόν να
τα συντηρήσουμε.
3.1 Βασικοί κανόνες συντήρησης μέχρι την κατανάλωση
Αν δεν βραστούν την ίδια ημέρα, είναι απαραίτητο να φυλαχθούν στο κάτω μέρος του ψυγείου, κλεισμένα σε αεροστεγείς πλαστικές σακούλες, κατάλληλες για τρόφιμα, από τις οποίες θα αφαιρεθεί ο περισσότερος αέρας, συμπιέζοντάς τις. Επίσης, είναι απαραίτητο να γίνεται καθαρισμός, χωρίς να πλυθούν,γιατί η υγρασία ευνοεί τον πολλαπλασιασμό των μικροοργανισμών που υπάρχουν σ’ αυτά, με αποτέλεσμα να χαλάσουν. Το πλύσιμο των χόρτων γίνεται σε κρύο νερό. Δεν πρέπει να αφήνουμε τα χόρτα να μουσκεύουν για πολύ ώρα, γιατί πολλά συστατικά τους διαλύονται στο νερό και έτσι μειώνεται η θρεπτική αξία τους. Το πλύσιμο θα πρέπει να γίνεται όσο το δυνατόν πιο προσεκτικά. Αν τα χόρτα που θα φάμε υποψιαζόμαστε ότι προέρχονται από βοσκότοπους , ή τα έχουν επισκεφτεί σκυλιά και είναι πιθανόν να έχουν κολλήσει πάνω τους αβγά παράσιτων (τσιμπούρια, αχινόκοκκος), καλό είναι να τα μουσκεύουμε πρώτα σε ξιδόνερο, για να διευκολύνουμε την αποκόλληση των απορριμμάτων. Το πλύσιμο που θα ακολουθήσει, θα είναι προσεκτικότερο. Με αυτόν τον τρόπο θα περιοριστεί ο κίνδυνος μόλυνσης μας.
4 Προετοιμασία των άγριων χόρτων
Είναι γεγονός, ότι τα χόρτα είναι θρεπτικότερα όταν τρώγονται ωμά. Το βράσιμο, ακόμα και το σύντομο, πάντα καταστρέφει ένα μέρος των συστατικών τους (βιταμίνες). Το ιδανικότερο είναι, όταν πρόκειται να φάμε μια ωμή σαλάτα, να μην ψιλοκόβουμε τα χόρτα, αλλά να τα αφήνουμε ολόκληρα, γιατί με το κόψιμο, ένα μεγάλο μέρος του χυμού τους μένει
πάνω στο ξύλο που τα κόβουμε.
4.1 Το μαγείρεμα
Ο κύριος τρόπος μαγειρέματος των χόρτων είναι το βράσιμο. Μαγειρεύονται όμως και με όσπρια, γίνονται σούπες ή αποτελούν τη γέμιση για χορτόπιτες. Το βράσιμο πρέπει να γίνεται σε ανοξείδωτη κατσαρόλα, σε νερό που κοχλάζει, δηλαδή τα χόρτα ζεματίζονται. Τα τρυφερά χόρτα δεν θέλουν πολύ ώρα να μαλακώσουν. Με την υψηλή θερμοκρασία βρασμού, έστω και για λίγη ώρα, καταστρέφονται οι επιβλαβείς οργανισμοί που είναι πιθανόν να περιέχουν.Τα πικρά χόρτα (ραδίκια, ταραξάκο, στύφνος) πρέπει να βράζονται σε πολύ νερό, για να ξεπικρίσουν. Οι βρούβες και τα βλίτα επίσης, γιατί χάνουν το χρώμα τους. Τα υπόλοιπα χόρτα, βράζονται σε λίγο νερό και με σκεπασμένη κατσαρόλα, για να μην χάνουν όλα τα θρεπτικά τους συστατικά.
Οι βολβοί είναι συνήθως πικροί. Για να ξεπικρίσουν, πρέπει να βράσουν και να αλλάχτεί το νερό μερικές φορές. Τα βρασμένα χόρτα σερβίρονται με λάδι, το λεμόνι ή το ξίδι στο σερβίρισμα απαλύνει ή προσθέτει γεύση, σε όσα αυτή είναι φτωχή. Επίσης δεν πρέπει ποτέ να αφήνουμε τα χόρτα μέσα στο νερό που έβρασαν. Θα αφαιρεθούν απ’ αυτά όλα τα θρεπτικά συστατικά τους και είναι πιθανόν να χαλάσουν. Μπορούμε να φάμε τα χόρτα κρύα ή να τα ζεστάνουμε, πάντα όμως στο νερό τους που είχαν βραστεί αρχικά και που
έχουμε φυλάξει με αυτά στο ψυγείο.
5 Συντήρηση των άγριων χόρτων
Για όλα τα τρόφιμα υπάρχει ανάγκη συντήρησης, ακόμα και για τα χόρτα, γιατί μπορεί να μην είναι διαθέσιμα όταν τα χρειαζόμαστε. Φυσικά με τη συντήρηση τα χόρτα χάνουν πολύ από το άρωμά τους και τη θρεπτική τους αξία. Πολλές φορές όμως, αυτός είναι ένας απαραίτητος συμβιβασμός. Η συντήρηση των χόρτων μπορεί να γίνει με παραδοσιακούς
τρόπους, όπως αποξήρανση, τουρσιά ή με σύγχρονους, όπως την κατάψυξη.
5.1 Αποξήρανση
Η αποξήρανση των χόρτων γίνεται πάντα μακριά από τον ήλιο. Ο ήλιος, όταν πέσει πάνω τους καταστρέφει το ωραίο πράσινο χρώμα τους και τα κάνει να φαίνονται σαν καμένα. Χρειάζεται ένας χώρος, που θα αερίζεται και δεν θα έχει υγρασία. Αν πρόκειται να αποξηράνουμε βλαστάρια,τα δένουμε σε ματσάκια και τα κρεμάμε σε καρφιά, στερεωμένα στον τοίχο ή σε οριζόντια ξύλα, στερεωμένα σε αντικριστούς τοίχους. Αν αποξηράνουμε φύλλα και άνθη, τα απλώνουμε αραιά, σε λεπτά στρώματα, πάνω σε σχάρες. Έτσι θα εξασφαλίσουμε την κυκλοφορία τουαέρα ανάμεσά τους και θα ξεραθούν πιο γρήγορα, χωρίς το φόβο να αναπτυχθούν μικροοργανισμοί από την υγρασία και να σαπίσουν.
Ο χρόνος αποξήρανσης εξαρτάται από το αν τα χόρτα έχουν μεγάλα φύλλα οπότε θα περιέχουν περισσότερη υγρασία – και από το περιβάλλον που βρίσκονται. Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι από καιρό σε καιρό, πρέπει να τα ελέγχουμε και να τα γυρίζουμε εάν χρειάζεται.
Οι καρποί απλώνονται σε δίσκους και αποξηραίνονται σε ζεστό περιβάλλον. Οι ρίζες αφού βγουν με προσοχή από το χώμα, πλένονται με μια μαλακή βούρτσα, ώστε να καθαριστούν τελείως. Μετά κόβονται οι κορυφές τους και τα ριζίδια. Αν οι ρίζες είναι παχιές, θα πρέπει να τις κόψετε σε κομμάτια. Τέλος, τις απλώνουμε αραιά στη σχάρα και τις βάζουμε σε ένα ζεστό μέρος (ποτέ στον φούρνο ή απευθείας στον ήλιο) για 20 ημέρες.
5.2 Τουρσιά
Τουρσιά είναι τα λαχανικά ή τα χόρτα που είναι συντηρημένα σε ξίδι. Τα τουρσιά διατηρούνται πολύ καιρό. Το μειονέκτημά τους είναι ότι το ξίδι καλύπτει τη γεύση τους. Για την καλύτερη εμφάνιση των τουρσιών χρησιμοποιούμε άσπρο ξίδι, ενώ αν θέλουμε πιο έντονη γεύση χρησιμοποιούμε σκούρο. Μπορούμε επίσης να προσθέσουμε μπαχαρικά, όπως κόκκους μαύρου πιπεριού ή αρωματικά χόρτα, όπως μάραθο, αντράκλα, κάπαρη, κάρδαμο ή ρόκα. Προετοιμάζουμε πρώτα το ξίδι, βάζοντας να μουσκέψουν μέσα του, τυλιγμένα σε καθαρό τουλπάνι, τα μπαχαρικά ή τα αρωματικά χόρτα. Για να πάρει το ξίδι το άρωμα και τη γεύση τους, θα χρειαστούν λίγες ημέρες. Πλένουμε πρώτα τα λαχανικά ή τα χόρτα που θα κάνουμε τουρσί.
Μερικά απ’ αυτά, δεν χρειάζονται βράσιμο. Τα κρεμμυδάκια, για παράδειγμα, γίνονται τουρσί μένοντας αρκετή ώρα στο ξίδι. Άλλα όμως, όπως οι βολβοί, πρέπει να ξεπικρίσουν πρώτα σε κρύο νερό, που θα αλλάζεται, για δύο ημέρες, και μετά να βράζουν για 10 λεπτά. Τα αμπελοβλάσταρα θέλουν ζεμάτισμα, οι ρίζες του σκόλυμου και οι αγκινάρες λίγα λεπτά βράσιμο. Αποστειρώνουμε τα γυάλινα βάζα, που θα βάλουμε τα τουρσιά – βράζοντάς τα για 20 λεπτά – έτσι όπως είναι καυτά, προσθέτουμε τα λαχανικά ή τα χόρτα και τα γεμίζουμε με ξίδι μέχρι να σκεπαστούν. Το τουλπάνι με τα αρωματικά δεν χρειάζεται πλέον.Σφραγίζουμε τα βάζα. Τα φυλάζουμε σε σκιερό, δροσερό μέρος και όταν ανοίγουμε ένα βάζο, το βάζουμε μετά στο ψυγείο, για να μην χαλάσει.
5.3 Κατάψυξη
Οι οικιακοί καταψύκτες συντηρούν πολύ καλά τις περισσότερες τροφές, χωρίς μεγάλες απώλειες των συστατικών τους. Ένα πράγμα όμως που χάνεται, είναι το άρωμα των τροφών. Μέσα σ’ αυτά είναι και τα χόρτα. Βέβαια δεν μπορούν να συντηρηθούν όλα τα χόρτα μέσα στην κατάψυξη.Για παράδειγμα, οι βολβοί, ο στύφνος, οι βρούβες και τα βλίτα δεν μπορούν να συντηρηθούν στην κατάψυξη. Για να καταψύξουμε τα χόρτα, πρέπει εκ των προτέρων να τα προετοιμάσουμε. Πρέπει πρώτα απ’ όλα να τα καθαρίσουμε και να τα πλύνουμε.Στη συνέχεια να τα στραγγίσουμε και να τα μοιράσουμε σε κατάλληλες σακούλες για τρόφιμα. Μετά, τις σακούλες τις συμπιέζουμε με τα χέρια μας, για να φύγει ο αέρας και τέλος τις δένουμε και τις τοποθετούμε στην κατάψυξη. Όταν λοιπόν θα έρθει η ώρα να χρειαστούμε μια σακούλα χόρτα, τοποθετούμε την σακούλα με τα χόρτα στην κατσαρόλα με το βραστό νερό,χωρίς να τα ξεπαγώσουμε. Αν χρειαστεί όμως να χρησιμοποιήσουμε χόρτα για χορτόπιτες πρέπει να τα ζεματίσουμε και μετά να τα στραγγίσουμε, για να μη μουλιάσει το φύλλο με τα υγρά τους Και να διατηρηθεί έτσι τραγανιστό.
Πηγές: Πτυχιακή εργασία της σπουδάστριας ΦΡΑΓΚΟΥΛΗ ΜΑΡΙΝΑ του
Α.Τ.Ε.Ι ΚΡΗΤΗΣ, ΣΧΟΛΗ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΓΕΩΠΟΝΙΑΣ, ΤΜΗΜΑ ΦΥΤΙΚΗΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ
http://www.ftiaxno.gr/2008/03/blog-post_17.html?spref=bl
http://fugazigr.wordpress.com/
Posted by Dofmercy
_______________________________________
Ταραξάκο το φαρμακευτικό. ΤΟ «ραδίκι»! (Taraxacum officinale)
Ένα πολύτιμο άγριο φαγώσιμο χόρτο παρουσιάζουμε στη λάσπη: το περίφημο Ταραξάκο.
Πολύ γνωστό πολυετές ποώδες φυτό χωρίς στέλεχος, δηλ. όλα τα φύλλα του βγαίνουν παράρριζα (κατ’ ευθείαν από τη ρίζα του).
Γι’ αυτό και όταν το συλλέγουμε, το μαχαίρι μπαίνει λίγο πιο βαθιά στο έδαφος(tip, από τα sos της νέας ακαδημαϊκής χρονιάς της λάσπης), αλλιώς θα μας μείνουν όλα τα φύλλα στο χέρι, εν αντιθέσει με την πρακτική που κάνουμε στα άλλα είδη ραδικιού , όπου για προστασία της χλωρίδας τα κόβουμε ψηλά στη ρίζα, ώστε μετά να πετάξει ξανά. Το είπαμε αναλυτικά στο ποστ: Μάζεμα άγριων φαγώσιμων χόρτων (tips)
Είναι χειμερινό φυτό, αρχίζουμε να το βλέπουμε από το φθινόπωρο μέχρι την άνοιξη.
Πολλαπλασιάζεται και αγενώς (από τα ριζώματα του) αλλά και εγγενώς με σπόρους που ωριμάζουν ταχύτατα και μεταφέρονται με τον άνεμο σε μεγάλες αποστάσεις.
Ανθίζει την άνοιξη, αλλά δεν αποκλείεται να δούμε άνθη και νωρίτερα ή και το φθινόπωρο (όπως καλή ώρα βρήκα εγώ, πριν λίγες μέρες) . Τα κίτρινα άνθη του ανοίγουν το πρωί και κλείνουν το βράδυ. Μπορεί να παράξει άνθη χωρίς γονιμοποίηση.
Υπάρχει σε όλη την Ευρώπη, βόρεια Αμερική και την βόρεια Ασία, γενικά στο βόρειο ημισφαίριο, αν και πλέον έχει αποικήσει παντού σχεδόν στον κόσμο.
Έχει παρά πολλές ποικιλίες που δυσκολεύουν την ταξινόμηση τους αλλά όλες έχουν τις ίδιες ιδιότητες (στην Ελλάδα έχουμε περίπου 7).
Έχει πολύ χαρακτηριστικά οδοντωτά φύλλα (εξ’ ου και το όνομα του στην Αγγλία: «δόντι του λέοντα») ή με λοβούς, και στο κέντρο αναπτύσσει, περισσότερα από ένα, ανθικά στελέχη τα οποία σχηματίζουν ένα κεφάλιο με ζωηρό κίτρινο χρώμα.
Θα το βρούμε παντού, σε λιβάδια, ακαλλιέργητες εκτάσεις, σε βραχώδεις περιοχές, δίπλα στους δρόμους και ως ενοχλητικό «ζιζάνιο» σε χλοοτάπητες..
Το ύψος του δεν ξεπερνά τα 25 εκατοστά.
Συλλέγεται στο νεαρό στάδιο και είναι εξαιρετικής ποιότητας λαχανευόμενο φυτό και με πολύ αξιόλογες φαρμακευτικές ιδιότητες, γνωστές από την αρχαιότητα.
Εκτός από βραστό (μπορούμε να βάλουμε και τις ρίζες , αφού αφαιρέσουμε το εξωτερικό τους), τρώγετε και ωμό σε σαλάτα. Ακόμα και τα πέταλα των λουλουδιών του τρώγονται. Επίσης χρησιμοποιούνται οι ρίζες αποξηραμένες, μόνες τους ή μαζί με το φυτό. Εκτός από τη βοτανοθεραπευτική της δράση τις χρησιμοποιούν και σαν υποκατάστατο του καφέ (μετά από ξήρανση).
Θεωρείται ένα από τα καλύτερα χολαγωγά φυτά και επίσης είναι ένα
εξαιρετικό διουρητικό.
Επίσης είναι πολύ καλό τονωτικό, χωνευτικό και αποτοξινωτικό.
Οι αρχαίοι έλληνες και οι ρωμαίοι το χρησιμοποιούσαν για τις φαρμακευτικές του ιδιότητες. Επίσης πολύ γνωστό στην κινέζικη ιατρική και στους άραβες ιατρούς. Ευρεία χρήση είχε και στο μεσαίωνα.
Παρασκευάζονται από αυτό εκχυλίσματα, βάμματα και διαλύματα.
Το φυτό είναι πλούσιο σε βιταμίνη Α, C, D σίδηρο, κάλιο, μαγνήσιο, ασβέστιο.
Το κάλιο που περιέχει έχει την αξία του διότι σαν διουρητικό που είναι δεν έχουμε απώλειες καλίου, καθώς τις αναπληρώνει με το κάλιο που περιέχει.
Το φυτό περιέχει ένα λευκό γαλακτώδη χυμό (Latex).
Η ρίζα και ο γαλακτώδης χυμός περιέχουν μια πικρή ουσία: τη λακτουπικρίνη (τερπενική λακτόνη), καθώς και τανίνες, ινουλίνη καουτσούκ, τριτερπένια, κουμαρίνες, καροτενοειδή και άλλα.
Οι πρωτόγονοι λαοί πίστευαν ότι η πικράδα έδινε δύναμη και ότι μπορούσαν να θεραπευθούν από μία ασθένεια πίνοντας ένα πικρό ποτό.
Φυσιολογικά, αυτό που συμβαίνει είναι ότι κάθε πικράδα δημιουργεί ένα ερέθισμα στον οργανισμό και αυτό έχει σαν επακόλουθο να λειτουργήσουν οι αδένες και να παράγουν υγρά, π.χ. ένα πικρό ορεκτικό ποτό, ανοίγει την όρεξη και θέτει σε κίνηση τη λειτουργία της πέψης. Το ταραξάκο διεγείρει τις εκκρίσεις της χολής.
το σκίτσο του φυτού (από τη βικιπαίδεια)
Οικογένεια: Compositeae ή Asteraceae
Γένος: Taraxacum
Είδος: Ταραξάκο ή πικραλίδα ή ραδίκι του βουνού ή αγριοράδικο ή Taraxacum officinale L. ή Dandelion (το δόντι του λιονταριού)
http://laspistasteria.wordpress.com/2008/11/16/taraxacumofficinale/
_______________________________________
Muscari neglectum, (Μούσκαρι το παραμελημένο)
Πολυετές βολβώδες φυτό, ενδημικό της μεσογείου όπου κυκλοφορούν περί τα 45 είδη, με τα 17 από αυτά να τα βρίσκουμε στην Ελλάδα. Το ύψος του δεν ξεπερνά τα 25 εκατοστά, τα εύοσμα άνθη του τα αναπτύσσει σε βότρυ, κρεμαστά και πυκνά, χρώματος μελανοκυανά με το οδοντωτό χείλος των λευκό.
Θα το βρούμε σχεδόν παντού στην Ελλάδα σε χαμηλά υψόμετρα, σε εγκαταλελειμμένους ή και καλλιεργημένους αγρούς, ξέφωτα, λιβάδια και πετρώδεις τοποθεσίες.
Φυτό πολύ γνωστό από την αρχαιότητα, αφού οι βολβοί του εθεωρούντο εκλεκτό έδεσμα για τους αρχαίους Έλληνες. Περιέχουν φωσφόρο, ασβέστιο, υδατάνθρακες.
Μετά τον καθαρισμό και το πλύσιμο, τους βράζουμε, ενώ αλλάζουμε το νερό 2 με 3 φορές για να ξεπικρίσουν, στραγγίζονται και τοποθετούνται σε ξύδι και αλάτι, όπου συντηρούνται για αρκετό χρονικό διάστημα. Σερβίρονται με λάδι και είναι συνηθισμένο ορεκτικό της νηστείας της Μεγάλης Σαρακοστής.
Οικογένεια: Liliaceae
Γένος: Muscari
Είδος: Muscari neglectum ή Μούσκαρι το παραμελημένο ή Μούσκαρι το βοτρυανθές ή βορβός ή βολβός ή του κούκου το ψωμί ή καλογριά.
http://laspistasteria.wordpress.com/2012/04/08/muscari-neglectum/#more-6259
_______________________________________
Όλα όσα θέλατε να μάθετε για τους ζοχούς, αλλά ντρεπόσασταν να ρωτήσετε
Άλλο ένα μνημειώδες ποστ της λάσπης ετοιμάζεται πυρετωδώς. Όλο το επιστημονικό επιτελείο της λάσπης δουλεύει νυχθημερόν χωρίς κυριακή και σχόλη. Επιτέλους πέφτει άπλετο και εκτυφλωτικό φως σε ότι έχει σχέση με τους ζοχούς. Ποιοι είναι οι άγριοι και ποιοι οι ήμεροι, που και ποτέ θα τους βρούμε και πως θα τους αναγνωρίσουμε.
Χωρίς υπερβολή προβλέπεται να είναι ένα συγκλονιστικό ποστ.
Επειδή η λάσπη πάντα σέβεται και επιζητά τη γνώμη των θαμώνων της, ανεβάζουμε αυτό το ποστ, ώστε ότι ερωτήματα για ζοχούς σας βασανίζουν και σας αφήνουν άγρυπνους για βράδια, να τα διατυπώσετε στα σχόλια και εμείς θα φροντίσουμε να λύσουμε όλες τις αγωνιώδεις απορίες σας.
υ.γ.
Εννοείται ότι μπορείτε να προεγγραφείτε στη λάσπη με ασήμαντο κόστος, ώστε πρώτοι εσείς να διαβάσετε αυτό το συλλεκτικό πριν καν αναρτηθεί ποστ.
Και φυσικά θα μπορείτε να κάνετε τον ξύπνιο στη κάθε γραία που γυρνάει τα χωράφια με μια σακούλα και ένα σουγιά στα χέρια.
-γιαγιάκα, αυτόν το ζοχό μάζεψε, είναι άγριος
-και που ξέρεις από χόρτα εσύ βρε χαμένε;
-γιαγιάκα προτρέχεις, δεν φαντάζεσαι τι ξέρω εγώ για τους ζοχούς.
Κόκαλο η γραία [και έτσι εσείς βρίσκετε την ευκαιρία να της αρπάξετε τα χόρτα και να φύγετε].
http://laspistasteria.wordpress.com/2011/12/15/zoxoi/
___________________________________
Scorzonera spp. (Άγρια φαγώσιμα χόρτα: Νο 1
Και ξεκινάμε με ένα σχετικά σπάνιο φαγώσιμο χόρτο.
Scorzonera spp. (Σκορτζονέρα), Στο γένος αυτό ανήκουν περί τα 100 είδη. Ενδημικό χειμερινό φυτό της μεσογείου.
Ως επί το πλείστον είναι πολυετές φυτό, ανθοφορεί την άνοιξη και έχει πασσαλώδη ρίζα. Έχει χαρακτηριστικά γραμμοειδή φύλλα. Συλλέγεται ολόκληρο το φυτό, το οποίο τρώγεται είτε ωμό ως σαλάτα είτε βραστό μαζί με άλλα χόρτα.
Από τα είδη της Scorzonera, πιο γνωστό είναι το Scorzonera hispanica το οποίο καλλιεργείται, εκτός από το φύλλωμα του, για την ρίζα του.
Οικογένεια: Compositae
Γένος: Scorzonera spp. ή πευκάκι ή τσάπος
http://laspistasteria.wordpress.com/2010/02/02/scorzonera-spp/
___________________________________
And the oscar goes to Cichorium intybus (Άγρια φαγώσιμα χόρτα No2)
Είναι το μόνο ορίντζιναλ ραδίκι. Είναι η αμαρτία του αγρού και του κάμπου. Για πολλούς είναι λατρεία και προσευχή. 
Οι φαρμακευτικές του ιδιότητες το κάνουν περιζήτητο. Είναι το περίφημο Cichorium intybus, το κοινό ραδίκι, ένα σπουδαίο λαχανευόμενο, μελισσοτροφικό και φαρμακευτικό φυτό.
Πολύ γνωστό φυτό, πολύ πριν το «ανακαλύψουν» οι αρχαίοι Έλληνες και ρωμαίοι. Οι Θεόφραστος, Διοσκουρίδης, Πλίνιος και Γαληνός το αναφέρουν στα συγγράμματα τους.
Ενδημικό, πολυετές, ποώδες φυτό της ευρασίας που πλέον «κυκλοφορεί» σε ολόκληρο τον κόσμο. Πολύ κοινό φυτό, θα το βρούμε σχεδόν παντού, από χέρσους τόπους και λιβάδια μέχρι τις άκρες των δρόμων. Έχει μακριά χοντρή, πασσαλώδη ρίζα (δηλ. αναπτύσσεται κατακόρυφα) και στέλεχος όρθιο, σκληρό που διακλαδίζετε, το δε ύψος του μπορεί να φτάσει και το ένα μέτρο ή και περισσότερο. Τα φύλλα στη βάση του είναι μεγάλα πτεροειδή με λοβούς ενώ τα ανώτερα είναι λογχοειδή. Τα άνθη του έχουν ένα υπέροχο γαλάζιο χρώμα, είναι ερμαφρόδιτα, βγαίνουν το καλοκαίρι και κρατάνε μόνο μια μέρα.
Το άγριο ραδίκι έχει πάρα πολλούς βιότυπους, οι δε καλλιεργούμενες ποικιλίες του είναι παρά πολλές. Από τα αυτοφυή στη Ελλάδα, το πιο κοινό είναι το Cichorium pumilum και το Cichorium spinosum (το γνωστό σταμναγκαθι), από δε τις βελτιωμένες καλλιεργούμενες ποικιλίες πολύ γνωστή είναι το λεγόμενο ιταλικό ραδίκι με τα επιμήκη φύλλα και τον κόκκινο μίσχο και φυσικά το πολύ γνωστό αντίδι.
Συλλέγεται το φθινόπωρο και τον χειμώνα ολόκληρο το φυτό (και τη ρίζα αν είναι τρυφερό) ή για μεγάλα φυτά τα νέα φύλλα που θα βγούνε μετά την άνθηση του το φθινόπωρο, ενώ την άνοιξη διαλέγουμε μόνο τους τρυφερούς βλαστούς.
Ο ιδανικός τρόπος μαγειρέματος είναι βραστά με το ανάλογο λεμόνι και το λάδι.
Ανήκει στα πολύ πικρά χόρτα, κάτι που σε πολλούς αρέσει πολύ. Αν δεν σας αρέσει η πικράδα του, το αναμειγνύετε με άλλα χόρτα με γλυκιά γεύση. Η πικράδα του οφείλεται στις ουσιες λακτουκίνη, λακτουκοπικρίνη και παράγωγά τους.
Θεωρείται τονωτικό, χωνευτικό, χολαγωγό και διουρητικό.
Η τονωτική του δράση οφείλεται κατά κύριο λόγο στις πικρές του ουσίες. Το είχαμε γράψει πιο αναλυτικά όταν παρουσιάζαμε το άλλο διάσημο πικρό χόρτο, το περίφημο ταραξακο.
Τα σκίτσα είναι από την βικιπαίδεια
Οικογένεια: Compositae (Asteraceae)
Γένος: Cichorium
Είδος: Cichorium intybus ή ραδίκι ή πικροράδικο ή Chicory ή Blue sailors ή Radicchio (έτσι το λένε στην Ιταλία και έτσι προήλθε και η λέξη ραδίκι) ή κιχώριον (έτσι το έλεγαν οι αρχαίοι έλληνες) ή Witloof ή coffeeweed (από τις ρίζες του φτιάχνουν υποκατάστατο του καφέ).
http://laspistasteria.wordpress.com/2010/02/11/cichorium-intybus/
___________________________________
Τα άγρια χόρτα είναι ένα από τα βασικά συστατικά της μεσογειακής διατροφής. Τα άγρια χόρτα περιέχουν πολύτιμα για τον οργανισμό, θρεπτικά συστατικά όπως ασβέστιο, κάλιο, νάτριο, σίδηρο, μαγνήσιο, βιταμίνες του συμπλέγματος Β, βιταμίνη C. Επίσης περιέχουν φυτικές ίνες που είναι απαραίτητες για την ομαλή λειτουργία του εντέρου. Δεν περιέχουν λίπη.
Τα φαγώσιμα αγριόχορτα φυτρώνουν σχεδόν παντού στην Ελλάδα και αυτό είναι ευλογία. Ακόμη και λίγα χιλιόμετρα έξω από τις πόλεις μπορούμε να βρούμε περιοχές από τις οποίες μπορούμε να μαζέψουμε φαγώσιμα αγριόχορτα. Παλιότερα θυμάμαι τη μητέρα μου μαζί με τις φίλες της, που σε κάθε εκδρομή που κάναμε, έπαιρναν μαζί τους σακούλες και μαχαίρια για να μαζέψουν χόρτα. Το μάζεμα των χόρτων ήταν κάτι σαν κοινωνική εκδήλωση. Περπατούσαν στην ύπαιθρο, μιλούσαν, σχολίαζαν, γελούσαν και ξαφνικά έσκυβαν έκοβαν ένα χόρτο και το έβαζαν στη σακούλα. Στο τέλος έκαναν τη βόλτα τους, τη γυμναστική τους και πρόσφεραν στην οικογένεια μία φρέσκια και ωφέλιμη τροφή. Θυμάμαι επίσης που μας έβαζαν να πίνουμε για δύναμη, το ζουμί από τα χόρτα μαζί με χυμό λεμόνι.
Πότε μαζεύουμε χόρτα;
Η εποχή του μαζέματος των άγριων χόρτων γίνεται νωρίς ή αργά την άνοιξη και το φθινόπωρο ή το χειμώνα. Σε κάθε περίοδο υπάρχουν διαθέσιμα διαφορετικά χόρτα. Το χειμώνα, συνήθως μαζεύονται μετά από βροχή και την άνοιξη πριν ανθίσουν.
Από που μαζεύουμε χόρτα;
Θα πρέπει να μαζεύουμε άγρια χόρτα από όσο το δυνατόν πιο απόμερα μέρη. Μέρη μακριά από ανθρώπινες δραστηριότητες. Αποφεύγουμε να μαζέψουμε χόρτα από μέρη κοντά σε δρόμους, από καλλιεργήσιμα χωράφια, από μέρη κοντά σε βιομηχανικές περιοχές.
Προσπαθούμε να βρούμε μέρη όπου δεν υπάρχει μόλυνση από καυσαέρια, φυτοφάρμακα, λιπάσματα.
Ποιές ώρες είναι οι καλύτερες για να μαζέψουμε τα χόρτα;
Η καλύτερη ώρα για να μαζέψουμε τα φύλλα και τα βλαστάρια των αγριόχορτων είναι το απόγευμα. Η καλύτερη ώρα για να μαζέψουμε τα άνθη και τους καρπούς των αγριόχορτων είναι το απόγευμα.
Πώς μαζεύουμε τα χόρτα;
Ο ιδανικός εξοπλισμός για να μαζέψετε χόρτα είναι ένα κοφτερό μαχαίρι και μία σακούλα.
Αν και σχεδόν όλοι μας σήμερα χρησιμοποιούμε πλαστικές σακούλες, δεν είναι η καλύτερη επιλογή. Τα χόρτα ανάβουν μέσα στις πλαστικές σακούλες. Επίσης δεν αερίζονται τα χόρτα με αποτέλεσμα να διατηρούν την υγρασία τους. Και οι δύο συνθήκες - θερμοκρασία και υγρασία - ευνοούν την ανάπτυξη μικροοργανισμών και το γρήγορο σάπισμα. Το ιδανικό, είναι να χρησιμοποιούμε μία θήκη ή ποδιά από βαμβακερό ύφασμα.
Δε θα πρέπει να ξεριζώνουμε τα χόρτα ή να τα κόβουμε από τη ρίζα. Θα πρέπει να κόβουμε μόνο τα φύλλα και τα βλαστάρια και πολλές φορές όχι όλα ώστε να δώσουμε την ευκαιρία να ξαναβλαστήσει. Αν ξεριζώσουμε το φυτό θα έχουμε κάνει μεγάλη ζημιά. Τη ρίζα κατά το καθάρισμα των χόρτων συνήθως την πετάμε. Αν όμως έχουμε φροντίσει να την αφήσουμε μέσα στη γη και κόψουμε μόνο τα φύλλα ή τα βλαστάρια, το φυτό θα ξαναβλαστήσει.
Θα πρέπει να γνωρίζετε ότι τα μεγαλύτερα σε ηλικία χόρτα (μεγαλύτερα φύλλα και παχύτεροι βλαστοί), έχουν περισσότερα θρεπτικά συστατικά, αλλά είναι σκληρότερα και θέλουν περισσότερη ώρα βράσιμο.
Θα πρέπει να επιλέξουμε τα χόρτα που μοιάζουν να είναι υγιή. Δε μαζεύουμε χόρτα που τα φύλλα τους είναι κιτρινισμένα ή εμφανώς ταλαιπωρημένα. Καθώς δε γνωρίζουμε το λόγο που το φυτό έχει αυτή την εικόνα, καλό είναι να το αποφύγουμε.
Δε μαζεύουμε όλα τα χόρτα που βρίσκουμε. Θα πρέπει πάντα να αφήνουμε απείραχτα χόρτα, ώστε να δώσουμε στη φύση την ευκαιρία να αναπαραχθεί. Έτσι θα βρίσκουμε πάντα χόρτα να μαζέψουμε.
Μαζεύουμε μόνο όσα χόρτα χρειαζόμαστε για μία ή δύο ημέρες. Δεν κάνουμε σπατάλη στους πόρους της φύσης, μαζεύοντας πολύ περισσότερα χόρτα από όσα μπορούμε να καταναλώσουμε όσο είναι φρέσκα. Μη ξεχνάτε ότι μετά το μάζεμα, θα πρέπει να τα καθαρίσετε κιόλας. Θα πρέπει δηλαδή να απασχοληθείτε αρκετά μέχρι τα χόρτα να φτάσουν στο πιάτο σας. Επίσης λάβετε υπόψη σας ότι τα χόρτα δε διατηρούνται στο ψυγείο (βρασμένα ή ωμά), για πολλές ημέρες. Άρα θα πρέπει να μαζεύετε μόνο όσα χόρτα μπορείτε να καταναλώσετε σε μία ή δύο ημέρες.
Πώς αποθηκεύουμε τα χόρτα;
Δεν πλένουμε τα χόρτα πριν τα αποθηκεύσουμε!
Όπως είπαμε και προηγουμένως, αποφεύγουμε όσο μπορούμε τη χρήση πλαστικής σακούλας. Αν όμως δε μπορούμε να κάνουμε διαφορετικά, τότε βάζουμε τη σακούλα σε σκιερό μέρος μακριά από ήλιο. Επίσης αποφεύγουμε την αποθήκευση σε κλειστούς μη αεριζόμενους χώρους όπως το πορτμπαγκάζ του αυτοκινήτου.
Το ιδανικό είναι να βράσετε και να καταναλώσετε τα χόρτα την ίδια μέρα που θα τα μαζέψετε.
Αν όμως δε μπορείτε να κάνετε διαφορετικά, φυλάξτε τα στο κάτω μέρος του ψυγείου, μέσα σε πλαστικές σακούλες από τις οποίες έχετε αφαιρέσει όσο το δυνατόν περισσότερο αέρα.
Δεν πλένουμε τα χόρτα πριν τα αποθηκεύσουμε!
http://hggiken.pblogs.gr/2012/02/mazema-fagwsimwn-agriwn-hortwn.html
_______________________________________
_______________________________________
Τον ευχαριστώ πολύ για τα σχόλια σχετικά με το μάζεμα των χόρτων, αλλά και για την εμπειρία που μοιράζεται μαζί μας.
Επειδή οι καιροί προδιαγράφονται δύσκολοι... καλόν είναι νά ξέρετε καί λίγο περισσότερα πράγματα γιά τά χόρτα. Ίσως νά σάς φανούν χρήσιμα...
Πού φυτρώνουν τά φαγώσιμα (αγριό-)χόρτα, τά μή καλλιεργούμενα χόρτα;
Σχεδόν παντού, αλλά, δέν ευνοούνται όλα στόν ίδιο βαθμό κατά τόπο καί χρονιά.
Τό κοκκινοράδικο, γιά παράδειγμα, θά αναπτυχθή σέ χωράφι πού είχε οργωθή στήν προηγουμένη περίοδο, αλλά, καθώς τό χωράφι συνεχίζει νά παραμένη χέρσο, παύουν νά αναπτύσσωνται.
Στήν άλλη άκρη, τό πικροράδικο (μέ τό κίτρινο λουλουδάκι, σάν μικρή μαργαρίτα, καί τόν μεγάλο μίσχο του, χωρίς νά σηκώνεται από τό έδαφος) φυτρώνει μόνον σέ τόπο πού δέν καλλιεργείται γιά 10ετίες καί όπου ο χλοοτάπητας παραμένει πολύ χαμηλός!
Τά ασπροράδικα (μέ τόν ψηλό -κλαρωτό κορμό καί τά μικρά μπλέ λουλουδάκια σάν τσιμπούρια επάνω του), πολλαπλασιάζεται καί οργιάζει στίς καινουργιές - οργώματα μέ αργιλο-κοκκινόχωμα, αλλά συνεχίζει καί νά υπάρχη, φυτρώνοντας από τήν ίδια βαθειά του ρίζα καί, εφ' όσον δέν πνίγεται από άλλα χόρτα, μεγαλώνει ακόμη καί στίς άκρες τών δρόμων.
Οι καυκαλίδες: από τό παρτέρι τού κήπου έως κόντρα στήν μάντρα τών αναβαθμίδων τών χωραφιών καί δίπλα στίς αφάνες πολύ παλιών χωραφιών.
Η ρόκα στά οικόπεδα καί τά πάρκα στό Μαρούσι φυτρώνει μόνη της, οι μαραθιές στήν Αχαΐα καί στα νησιά γεμίζουν τά χωράφια καί τίς άκρες τών δρόμων.
Τά "αγριοσπάνακα" στούς σαθρούς γκρεμνούς καί στά απόσκια τών δασών. Τά αγγιναράκια φυτρώνουν καί στίς σχισμές τής πέτρας- τού βράχου.
Σχεδόν παντού, ...κάτι θά φυτρώνη... Αρκεί νά γνωρίζετε τό τι καί τό πού.
Τά περισσότερα είδη από τά φαγώσιμα χόρτα δέν απαιτούν καθόλου εύφορο έδαφος, αλλά, εφ' όσον τά σηκώνη ο τόπος, θέλουν καί τόν δικό τους αέρα, νά μήν πνίγονται από τήν χλοώδη καί δενδρώδη βλάστησι.
Τό κάθε τι στό δικό του περιβάλλον καί ό,τι ευνοεί ο τόπος.
Τά νησιά είναι πιό ευνοημένα. Τά γυμνά βουνά τους, όπου διαθέτουν λίγο χώμα, είναι γεμάτα από χόρτα. Λιγώτερα είδη, αλλά πολύ ζωντανά καί τροφαντά.
Τά εντατικά καλλιεργούμενα χωράφια, όπως καί εκείνα πού δουλεύονται συχνά καί βαθειά μέ πολύστροφη φρέζα, είναι τά πιό κατεστραμένα γιά τά χόρτα. Εκεί, μόνον συγκεκριμένα είδη από χόρτα -ζιζάνια θά φυτρώσουν, άλλά, κανένα φαγώσιμο!
Ένας από τους βοηθούς μου. Δε με φοβάται πλέον. Ζούμε εν ειρήνη. Κάθε φορά που σκαλίζω είναι από δίπλα και τρώει όλα τα σκουλικάκια.
Πότε μαζεύουμε χόρτα;
Γενικά, μετά τίς σημαντικές πρώτες βροχές, αφ' ότου έχουν φυτρώση καί μεγαλώση λίγο, μέχρις ενωρίς τήν άνοιξι, πρίν άν ξεβλαστήσουν. Τά περισότερα είδη χόρτων, απ' αυτά πού λαχανεύονται, φυτρώνουν καί αρχίζουν νά αναπτύσσωνται μετά τίς πρώτες βροχές. Ελάχιστα είδη μεγαλώνουν μέ τήν αρχή τής ανοίξεως, (π.χ. οι αφαλλαρίδες,ασκολιμπριά κ.ά.).
Τήν άνοιξι, γενικά, μπορείτε νά μαζέψετε βλαστάρια μόνον από συγκεκριμένα χόρτα, (άν καί, προτιμώτερον, τότε μαζεύετε οβριές καί σπαράγγια!). Στήν όψιμη περίοδο (από τήν άνοιξι έως τόν Ιούνιο), χόρτα τρυφερά, (όχι βλαστάρια), θά εύρετε μόνον σέ φρεσκο-οργωμένα χωράφια, τά οποία όμως θά τείνουν νά ξεβλαστήσουν γρήγορα.
Προσοχή: στήν αρχή τής ανοίξεως κάποια χόρτα (π.χ. οι μοσχούλες, κάνουν λουλουδάκι σάν τής ανεμώνης), καθώς ετοιμάζονται νά ξεβλαστώσουν, πικρίζουν παρά πολύ, σκέτο "δηλητήριο"! Δέν θά αντέξετε τήν πίκρα, γιά νά φάτε φρικασέ μέ τέτοια χόρτα!
Πιό νόστιμα χόρτα;
Τά πιό νόστιμα χόρτα, αναλόγως τής εποχής, είναι εκείνα τού φθινοπώρου καί εκείνα στά οργώματα πρός τό τέλος τής ανοίξεως. Οι πολλές βροχές, τό νεροπλάγγιασμα, αδυνατίζουν τήν γεύσι τους. Αντίστοιχα, στόν χειμώνα, περιοχές - περίοδοι πού δέχονται ή συγκρατούν λιγότερα νερά καί περισσότερον ήλιο, δίνουν πιό νόστιμα χόρτα.
Επίσης, πιό νόστιμα είναι τά χόρτα πού είναι μοναχικά (δέν πνίγονται από άλλα καί απλώνουν σάν χταπόδι στό έδαφος) καί ιδιαίτερα εκείνα πού γίνονται σέ έδαφος ελαφρώς αλκαλικό.
Άν θέλετε νά κρίνετε τήν διαφορά πού κάνει ο τόπος, ως πρός τήν νοστιμιά τών χόρτων του, δοκιμάσετέ τα ανάλατα.
Από που μαζεύουμε χόρτα; καί ποία χόρτα μαζεύουμε;
Τήν πρότασι τού φίλου:
"Θα πρέπει να μαζεύουμε άγρια χόρτα από όσο το δυνατόν πιο απόμερα μέρη. Μέρη μακριά από ανθρώπινες δραστηριότητες. Αποφεύγουμε να μαζέψουμε χόρτα από μέρη κοντά σε δρόμους, από καλλιεργήσιμα χωράφια, από μέρη κοντά σε βιομηχανικές περιοχές.
Προσπαθούμε να βρούμε μέρη όπου δεν υπάρχει μόλυνση από καυσαέρια, φυτοφάρμακα, λιπάσματα."
θά τήν έκρινα ως τεριμμένη, ούτε ως γενική, μή δέ ως ειδική.
Ναί, γενικά, δέν μαζεύεις χόρτα από τόπο βεβαρυμένο από λιπάσματα καί κυρίως από φυτοφάρμακα.
Τό καλλιεργημένο τού εδάφους, ή/καί σέ συνδυασμό μέ τήν τοπική οργιώδη χλοώδη ανάπτυξι, προδίδει - δείχνει χρήσι λιπασμάτων. Τήν επιβάρυνσι από τά φυτοφάρμακα θά πρέπη νά τήν "ψιλλιαστής", ή τουλάχιστον νά τήν "ψάξης".
Δέν θά μαζέψης, γιά παράδειγμα, ποτέ χόρτα από μιά βαμβακιά, αλλά, δέν υπάρχει προφανής λόγος νά μή μαζέψης χόρτα από μιά καλαμιά όπου τήν προηγουμένη χρονιά είχαν σπείρει κριθάρι - σιτάρι, ή από μιά βικιά, (ο βίκος ελάχιστα λιπαρίζεται καί ποτέ δέν ραντίζεται!).
Επίσης, σέ καμμιά περίπτωσι δέν μαζεύεις χόρτα κοντά σέ κολώνες μέ υποσταθμό τού ρεύματος, ούτε όταν διαπιστώσης γενικευμένο κιτρινοφύλλιασμα (ενδεχόμενως ραντισμένα).
Γενικά τό "ψάχνης", αλλά κοιτάζεις καί τούς ντόποιους!
Προσωπικά, σέ ένα χωράφι όπως στήν ανωτέρω εικόνα, δέν θά ημπορούσα νά μαζέψω χόρτα. Είτε λόγω εποχής, ή λόγω ευφορίας τού εδάφους, θά εδυσκολευόμουν νά μαζέψω τέτοια χόρτα, ακόμη καί νά διαλέξω ποία, (εννοώ εκείνα πού άπτονται τού εδάφους, όχι ρόκα, μάραθα καί αντίστοιχα).
Προτιμάτε χωράφια - τόπους μέ πολύ αραιά καί πολύ χαμηλη κάλυψι από χλοώδη βλάστησι. Τά χόρτα πού γιά όποιον δήποτε λόγο φυτρώνουν καί αναπτύσσονται μαζικά, χωρίς νά απλώνουν χάμω δέν είναι τόσον νόστιμα. Ακόμη, θά πρέπη νά ξέρης πολύ καλά νά διακρίνης καί νά τά διαλέξης σέ αυτήν τήν περίπτωσι.
Μαζεύετε τά χορτα πού απλώνουν χάμω σάν χταπόδι, έχουν στενό καί κατσαρό μαλακό φύλλο. Άν δέ ξέρετε, δές τε καί τί προτιμούν νά τρώνε απ' αυτά περισσότερον τά ζωντανά τών χωρικών στήν βοσκή τους. Κάποια τά γλύφουν ως τήν ρίζα, (καί δέν κάνουν λάθος!).
Πώς μαζεύουμε τα χόρτα;
Προτιμάτε νά έχετε ένα μαχαίρι λίγο πριονωτό, ειδικά γιά συγκεκριμένες περιπτώσεις. Η πλαστική σακκούλα διευκολύνει στήν μεταφορά, αλλά, ένας κουβάς, καλάθι είναι πιόπρακτικό στό μάζεμα.
"... Δε θα πρέπει να ξεριζώνουμε τα χόρτα ή να τα κόβουμε από τη ρίζα. Θα πρέπει να κόβουμε μόνο τα φύλλα και τα βλαστάρια και πολλές φορές όχι όλα ώστε να δώσουμε την ευκαιρία να ξαναβλαστήσει ...."
Δέν γίνεται! Δέν μπορείς νά μαζέψης φύλλα. Θά τό κόψης μέ τόν μίσχο στό επάνω μέρος τής ρίζας (στό πικροράδικο καί σέ κάποια άλλα βαθύρριζα, τό σημείο τούτο είναι πιό βαθειά, πάει σάν χωνί). Δέν γίνεται αλλοιώς. Πολύ ελάχιστα χόρτα ξαναπετάνε από τήν ρίζα τους, (τά βαθύρριζα καί εκείνα πού φυτρώνουν από τήν ίδια ρίζα). Τά περισσότερα έχουν ρίζα μιάς εποχής.
Όμως, μπορούμε νά τά ξεμοναχιάσουμε, ή ...
".... Δε μαζεύουμε όλα τα χόρτα που βρίσκουμε. Θα πρέπει πάντα να αφήνουμε απείραχτα χόρτα, ώστε να δώσουμε στη φύση την ευκαιρία να αναπαραχθεί. Έτσι θα βρίσκουμε πάντα χόρτα να μαζέψουμε..."
.... καί καθώς έλεγε μιά χωριάτισα στήν νύμφη της: "..... στά τρία, θά αφήνης τό ένα, κόρη μου.....!" Όχι διότι θά τήν ελλείπονταν τά χόρτα, (γεμάτος ο τόπος ήταν), αλλά τό είχε ως αρχή! Καί πάντοτε διεσκορπούσε παντού τίς κλάρες από τά ραδίκια καί σπόρια από καυκαλίδες. Ήταν όμως καί εποχές πού 2-3 φορές τήν εβδομάδα είχαμε ως κύριο φαγητό τά χόρτα, μαγειρεμένα σκέτα, ή πίτα στήν θράκα...! Καί έπρεπε νά υπάρχουν, ακόμη καί όταν εξέλειπαν οι λόγοι τής φτώχειας, (άν δέν ξανάρθουν!).
Πώς αποθηκεύουμε τα χόρτα;
Προσοχή, πρώτα απ' όλα: Μήν επιχειρήσετε νά αποθηκεύσετε τά χόρτα πού μαζεύονται (έως καί μιά εβδομάδα) μετά από παγετούς . Δέν διατηρούνται καθόλου!
"Δεν πλένουμε τα χόρτα πριν τα αποθηκεύσουμε! ..."
... θά έλεγα, μάλλον, ποτέ δέν τά πλένεις πρίν τά καθαρίσης. Θά γίνουν σάν τά καβουράκια!
Ακαθάριστα δέν διατηρούνται σχεδόν καθόλου. Η ελαχίστη ρίζα θά τραβήξη καί θά στεγνώση τά φύλλα. Άν τά πλύνετε (καθαρισμένα), νά τά στεγνώσετε πολύ καλά. Οι παλιές χωριάτισες, ακόμη, αφού τά έπλεναν γιά νά τά μαγειρέψουν, πρώτα, τά εστέγνωναν στόν ήλιο!
Μπορείτε προσωρινά νά τά βάλετε σέ μιά νάϋλον σακκούλα στό ψυγείο , τυλιγμένα - σκεπασμένα μέ μιά βρεγμένη πετσέτα έξω, πάντοτε στεγνά .
....άν καί τό ψάρι, τά χόρτα, ή σπλήνα καί τό (χωριάτικο) κοτόπουλο, τρώγονται πάντοτε φρέσκα, καί όχι απλώς νωπά.....
(Διατηρώ την ορθογραφία του συγγραφέα, η οποία σύμφωνα με τα σημερινά δεδομένα δεν είναι απόλυτα ορθή, αλλά είναι αυτή που διδασκόμασταν ως ορθή στα σχολεία μέχρι και τη δεκαετία του '80).
http://www.kalliergo.gr/home-kalliergo/agria-xorta-mazevo-17022012.html
_______________________________________
